عمده‌ترین معیار برای تمایز ریالیست از ایده آلیست، پذیرش جهان مادی و
طبیعی به عنوان یک واقعیت غیر قابل کتمان است و اینکه دانشها و ارزش ها،
مستقل از ذهن انسان وجود دارند.
از اینرو برخی از اندیشمندان،
ریالیست‌ها را به واقع گرایان علمی یا طبیعی و عقلانی یا قدیمی تقسیم
کردهاند( شفیلد، هری؛ مترجم سرمد، غلامعلی، ١۳۷۵) هدف ما در این مقاله
بررسی مکتب ریالیسم و تاثیر آن بر تعلیم و تربیت است تا با بررسی دیدگاه
دانشمندان این مکتب و استفاده از اندیشههای مثبت آن در جهت کیفیت بخشی
در مسایل یادگیری گام برداریم.
چنانچه گزاره‌ای که به آن علم داریم، در عالم خارج از ذهن نیز برقرار باشد، علم ما از معلوم «درست» و «صادق» است.
این
مکتب عکس العملی بود در مقابل مکتب رمانتیک. رمانتیک مکتبی درون گرا و
ذهنی بود که برای فرار از واقعیت اکنون، به دنیای گذشته پناه می‌برد که
البته این دنیای ساختگی غالبا مبنای واقعی نداشت، اما ریالیسم مکتبی
عینی و بیرونی بود که بر بیان واقعیت‌های جامعه تاکید بسیار داشت و معتقد
بود که آثار متکلفانه و دیرفهم مکتب‌های رمانتی‌سیسم و کلاسیسیم راه به
جایی نمی‌برد و برای نشان دادن تصویر درستی از جامعه باید زبانی بی پیرایه و
ساده را برگزید.
نویسندگان ریالیست می‌کوشیدند زندگی مردم زمان خود را به شکلی کاملا عینی و واقعی در آثار خود منعکس کنند.
[۳] ریالیست‌ها معتقد بودند که دیگر ذایقه مردم شعر را نمی‌پسندد.
به همین سبب، آنها زمان و داستان کوتاه را برای بیان افکار خود را برگزیدند.
او باید بتواند با نفوذ به دنیای درون شخصیت‌ها، تصویر روشنی از آنها در پیش چشم مخاطب ترسیم نماید.
قهرمانان رمان‌های ریالیستی غالبا از طبقه متوسط اجتماع برگزیده می‌شدند که نماینده هم نوعان و هم فکران خود بودند.
این رمان توانست مخاطبان زیادی را در تمام دنیا جلب نماید.
به جز نویسندگان فرانسوی، نویسندگان دیگری در نقاط مختلف جهان ظهور کردند که با آثار خود نقش مهمی در بیداری مردم داشتند.
جان اشتاین بک، ارنست همینگوی و توماس مان نیز در آمریکا این مکتب را رونق بخشیدند.
در روسیه، تورگینف، لیوتولستوی، داستایفسکی و ماکسیم گورکی آثاری در این حوزه پدید آوردند.
[۷] مکتب ریالیسم در ایران، پس از نهضت مشروطه مورد توجه قرار گرفت که منجر به آفرینش رمان‌هایی با مضامین اجتماعی و سیاسی گردید.
نویسندگان این رمان‌ها سعی داشتند به گونه‌ای واقعیت‌های اجتماع خود را در این آثار منعکس نمایند.
یکی از مسایلی که در اکثر رمان‌های آن دوره به چشم می‌خورد، توجه به حقوق پایمال شده زنان و اوضاع ناگوار آنها در جامعه بود.